Ως Σαρακοστή ορίζεται το διάστημα των σαράντα ημερών που αρχίζει από την Καθαρά Δευτέρα και τελειώνει το απόγευμα της Κυριακής των Βαΐων, όπου αντί του Εσπερινού γίνεται ο Όρθρος της Μεγάλης Δευτέρας. Αρχίζει δηλαδή, η Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα με την Ακολουθία του Νυμφίου.
Για τους παλαιότερους και κυρίως για τις Μανιάτισσες ήταν ημέρες αυστηρής νηστείας. Είναι παρήγορο το γεγονός ότι και στις ημέρες μας τηρείται από κάποιους η νηστεία της Μεγάλης Σαρακοστής. Κατά τη διάρκειά της, οι νοικοκυρές καθάριζαν και ασβέστωναν τα σπίτια και έκαναν διάφορες προετοιμασίες για τη Λαμπρή, όπως συνηθίζεται να λέγεται και σήμερα το Πάσχα στη Μάνη.
Έθιμα Λαζαροσαββάτου-Κυριακής Βαΐων
Ενδιαφέροντα ήταν και τα έθιμα του Λαζαροσάββατου καθώς και της Κυριακής των Βαΐων στους Μανιάτες των περασμένων αιώνων μια και οι μέρες αυτές αποτελούν προανάκρουσμα της Λαμπρής.
Το Σάββατο του Λαζάρου είναι ένα ιδιαίτερο γεγονός για τον ελληνικό λαό, καθώς και για όλους τους Χριστιανούς, γιατί φέρνει στη μνήμη τους την Ανάσταση του Λαζάρου, του φίλου του Χριστού. Πρωτυπώνει το μέγα Γεγονός, της συντριβής και κατάργησης του Άδη από τον Σωτήρα Χριστό.
Χαρακτηριστικά είναι τα κάλαντα που τραγουδούσαν για το Λάζαρο οι χωρικοί και κυρίως τα παιδιά τόσο στη Μάνη όσο και στην υπόλοιπη Ελλάδα.
Σύμφωνα με διηγήσεις των αειμνήστων γονιών μου, Σπύρου και Δέσποινας, που γεννήθηκαν το 1918-19, αλλά και των αειμνήστων πεθερικών μου, Ιωάννου και Ιωάννας Κουρεβέση, που γεννήθηκαν το 1906 και το 1914 αντίστοιχα, τα παιδιά στη Μάνη το Λαζαροσάββατο, από το πρωί πήγαιναν στα σπίτια του χωριού και έλεγαν τα κάλαντα του Λαζάρου. Οι χωριανοί τους έδιναν κυρίως αυγά, τα οποία αυτά θα βαφόντουσαν με φλούδες από κρεμμύδια ή άλλες χρωστικές φυσικές ουσίες και θα αποτελούσαν τα πασχαλινά αυγά.
Τα κάλαντα του Λαζάρου μάλλον δεν είναι τα ίδια σε ολόκληρη τη Μάνη, δείχνει να διαφέρουν στη Μέσα Μάνη από την Έξω Μάνη ή την Προσηλιακή από την Αποσκερή. Πάντως στον Κούνο λεγόντουσαν τα εξής κάλαντα:
«Πούσαι Λάζαρε,
που είναι η φωνή σου
που σε γύρευε η μάνα
κι αδερφή σου
Βάγια, βάγια των βαγιών,
τρώνε ψάρι και κολιό,
και την άλλη Κυριακή
τρώνε το ψημένο αρνί».
Σήμερα έρχεται ο Χριστός,
ο επουράνιος Θεός
εν τη πόλει Βιθανία
Μάρθα κλαίει και Μαρία
Λάζαρο τον αδερφό του
τον γλυκό και καρδιακό του
Τρεις ημέρες τον θρηνούσαν
και τον εμοιρολογούσαν
Την ημέρα την τετάρτη
κίνησε ο Χριστός για να `ρθει
και εβγήκεν η Μαρία
έξω από τη Βιθανία
Αν εδώ ήσουν, Χριστέ μου,
δεν θα πέθαινε ο αδερφός μου
Τον τάφο να μου δείξετε
και `γω τον ανασταίνω
Και αμέσως τον επήγανκαι τον τάφο του εδείξαν.
Τότε ο Χριστός δακρύζει
και τον Άδη φοβερίζει:
Δεύρω έξω Λάζαρέ μου
φίλε και αγαπητέ μου
Και αμέσως από τον Άδη
ως εξαίσιο σημάδι
Λάζαρος απελυτρώθη
ανεστήθη κι εσηκώθη
Δόξα το Θεώ φωνάζουν
και το Λάζαρο ξετάζουν
Του χρόνου πάλι να γιορτάσουμε
με υγεία να σας βρούμε
στο σπίτι σας χαρούμενοι
τον Λάζαρο να πούμε
Σε τούτο τ’ αρχοντόσπιτο
πέτρα να μη ραΐσει
κι ο νοικοκύρης του σπιτιού
Χρόνια Πολλά να ζήσει…
Τα παιδιά έπαιρναν μία κουτάλα και την περιτύλιγαν με πανί λευκό για να αποδίδει τον φασκιωμένο με το σάβανο νεκρό Λάζαρο, κρατούσαν το ομοίωμα και το περιέστρεφαν αριστερά – δεξιά κατά 90ο λέγοντας τα κάλαντα.
Το Λαζαροσάββατο ζύμωναν και έψηναν οι Μανιάτισσες τα Λαζαράκια, αρτοπαρασκευάσματα που απεικόνιζαν τον Λάζαρο. Εκτός από τα αυγά έδιναν στα παιδιά και Λαζαράκια.
Τα έθιμα αυτά δυστυχώς χάνονται χρόνο με τον χρόνο από τη Μάνη και οφείλουμε οι Σύλλογοι να τα αναβιώσουμε.
Γιάννης Λαζαράκος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου